Đề kiểm tra Giữa kì 1 Tiếng Việt 5 Cánh diều có đáp án (Đề 8)

A. TIẾNG VIỆT (6,0 điểm)

1. Đọc hiểu văn bản (2,0 điểm)

Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:

Giả trai để đi thi

Mới mười tuổi Nguyễn Thị Duệ đã nổi tiếng hay chữ. Để việc học hành, thi cử không bị cản trở, nhân một lần chuyển chỗ ở, Duệ cải trang làm con trai, lấy tên là Nguyễn Ngọc Du.

Thời ấy đất nước có nội chiến Nam – Bắc triều, loạn lạc triền miên. Khi nhà Mạc (Bắc triều) thất thế phải rút lên Cao Bằng, Du cũng theo lên. Năm 20 tuổi, “cậu” Du thi đỗ tiến sĩ nhưng bị phát hiện là gái giả trai. Tuy vậy, vua Mạc mến tài nên tha tội, sau đó lấy làm cung phi và bổ dụng chức cung trung giáo tập để dạy các phi tần.

Năm 1625, vua Mạc thua trận, bà Duệ bị quân Trịnh bắt. Bà cầm thanh gươm bình thản nói:“Các ngươi bắt được ta thì phải đưa ta đến nộp cho chúa của các ngươi, nếu các ngươi vô lễ thì ta sẽ chết với lưỡi gươm này". Quân lính giải bà về Thăng Long. Chúa Trịnh cảm mến tài năng và khí tiết của bà nên không giết mà còn phong làm lễ nghi học sĩ, chuyên trông coi việc học hành trong phủ chúa.

Truyền rằng trong một bài thi, có người chỉ làm được bốn câu trong khi quy định phải là 12 câu, lẽ ra bị loại, nhưng thấy bốn câu hay nên các quan chấm bài trình lên vua. Vua xem cũng phân vân, liền đem hỏi ý kiến bà. Bà nói: “Bài văn chỉ làm được bốn câu nhưng là bốn câu hay, còn hơn làm đủ 12 câu mà không hay". Vua liền y theo.

Ngoài dạy học ở Thăng Long, bà Duệ còn soạn ra các bộ đề thi gửi về giúp các địa phương tổ chức thi và bài làm lại gửi lên để bà chấm. Có thể coi bà là người khởi đầu hình thức “giáo dục từ xa” của nước ta.

(Đào Tiến Thi tổng hợp)

Câu 1: (0,5 điểm). Vì sao Duệ phải giả làm con trai?

Câu 2 (0,5 điểm). Vì sao bà Nguyễn Thị Duệ được vua Mạc tha tội?

Câu 3 (0,5 điểm). Vua Mạc phong chức tước gì để bà Duệ dạy học trong cung vua?

Câu 4 (0,5 điểm). Theo em, vì sao cả vua Mạc lẫn chúa Trịnh đều trọng dụng bà Duệ?

2. Luyện từ và câu (4,0 điểm)

Câu 5 (2,0 điểm). Điền cặp từ đồng nghĩa để hoàn thành các câu thành ngữ, tục ngữ sau:

a) Ở ………….. gặp ……………….

b) Mưa ………… gió ……………..

Câu 6 (2,0 điểm). Em hãy tìm ba từ đồng nghĩa phù hợp với sự vật trong hai bức tranh sau. Đặt 02 câu với các từ em tìm được.

B. TẬP LÀM VĂN (4,0 điểm)

Câu 7. Viết bài văn (4,0 điểm)

Đề bài: Viết bài văn tả một người nghệ sĩ mà em yêu thích.