Đề minh họa thi vào lớp 10 môn Văn năm 2026 TP. Hồ Chí Minh

Sự thay đổi trong nhận thức của nhân vật “tôi”:

- Trước kia: Chữ A kiêu căng, tự cao, cho rằng mình quan trọng và phải được đứng đầu, muốn tách khỏi tập thể để khẳng định giá trị riêng.

- Sau này: Sau khi cô độc một mình, chữ A nhận ra ý nghĩa của bản thân chỉ tồn tại khi hòa nhập cùng các chữ khác, khi trở thành một phần trong tập thể, trong thế giới ngôn từ và con người.

Xác định câu rút gọn và nêu tác dụng:

- Các câu rút gọn:

+ “Ức không chịu được.” (Rút gọn chủ ngữ → “Tôi ức không chịu được.”)

+ “Phải bỏ đi thôi!” (Rút gọn chủ ngữ → “Tôi phải bỏ đi thôi!”)

- Tác dụng:

+ Làm cho lời kể trở nên ngắn gọn, dồn dập, thể hiện rõ tâm trạng bức xúc, quyết liệt, nóng nảy của nhân vật “tôi” (chữ A) khi quyết định rời đi.

Tưởng tượng lời nói của nhân vật và lí giải:

- Khi tỉnh lại và gặp các bạn chữ khác, “tôi” (chữ A) có thể nói: “Các bạn ơi, tôi đã sai rồi! Một mình tôi thì chẳng có nghĩa gì cả. Chỉ khi ở cùng các bạn, ghép lại thành từ, thành câu, tôi mới thật sự có giá trị. Cảm ơn các bạn đã luôn bên tôi!”

Phân tích được nội dung chủ đề hoặc một số nét đặc sắc nghệ thuật của đoạn trích; sắp xếp được hệ thống ý hợp lí, biết kết hợp lí lẽ và bằng chứng để chứng minh vấn đề. Học sinh có thể phân tích đoạn trích theo kiểu kết hợp giữa nghệ thuật và nội dung hoặc phân tích nội dung và nghệ thuật tách rời. Trong quá trình phân tích, cần chú ý đến mối liên hệ giữa hình thức và nội dung. Khuyến khích những bài làm có cảm thụ sâu sắc, chân thành về đoạn trích.

Sau đây là một hướng làm bài:

DÀN Ý CHUNG CHO CẢ HAI HƯỚNG (nội dung hoặc nghệ thuật)

1. Mở đoạn (khoảng 2 - 3 câu)

- Giới thiệu tác phẩm và đoạn trích: “Cuộc phiêu lưu của những con chữ” là truyện ngắn tiêu biểu của Trần Hoài Dương, viết bằng giọng kể hóm hỉnh, mang ý nghĩa giáo dục sâu sắc.

- Nêu vấn đề nghị luận (tùy chọn 1 trong 2 hướng):

+ Nếu chọn hướng nội dung: Đoạn trích thể hiện bài học ý nghĩa về giá trị của sự gắn bó, đoàn kết và trách nhiệm của mỗi cá nhân trong cộng đồng.

+ Nếu chọn hướng nghệ thuật: Đoạn trích gây ấn tượng bởi nghệ thuật nhân hóa, tưởng tượng phong phú và giọng kể sinh động, hấp dẫn.

2. Thân đoạn (khoảng 6 - 8 câu)

* Trường hợp 1: Phân tích nội dung chủ đề

- Nêu khái quát: Câu chuyện về chữ A không chỉ là hành trình của một con chữ mà còn là hành trình nhận thức của con người.

- Phân tích:

+ Ban đầu, chữ A kiêu căng, ích kỉ, chỉ muốn khẳng định cái tôi, tách khỏi tập thể.

+ Trải nghiệm cô độc giữa trang giấy trắng khiến chữ A nhận ra: khi đứng một mình, nó trở nên vô nghĩa, chỉ khi hòa nhập với các chữ khác, nó mới góp phần tạo nên ý nghĩa, cái đẹp của ngôn từ.

+ Tác phẩm thể hiện thông điệp nhân sinh sâu sắc: Mỗi cá nhân là một phần nhỏ trong thế giới, chỉ khi biết gắn bó, sẻ chia, chúng ta mới tìm thấy giá trị thật sự của mình.

* Trường hợp 2: Phân tích nghệ thuật

- Nêu khái quát: Trần Hoài Dương đã khéo léo kể một câu chuyện giàu sức gợi bằng bút pháp nghệ thuật đặc sắc.

- Phân tích:

+ Nghệ thuật nhân hóa: Biến các con chữ thành nhân vật có cảm xúc, suy nghĩ, hành động – giúp câu chuyện sinh động và dễ hiểu.

+ Yếu tố tưởng tượng, hư cấu phong phú: Cung điện Ánh sáng, Sách Ước... tạo nên thế giới huyền ảo nhưng chứa đựng triết lí đời sống.

+ Giọng kể hóm hỉnh, gần gũi: vừa phù hợp với thiếu nhi, vừa gợi suy ngẫm cho người lớn.

+ Kết cấu có kịch tính: hành trình ra đi – nhận ra sai lầm – thức tỉnh → tạo điểm nhấn cho bài học về giá trị sống.

3. Kết đoạn (2 - 3 câu)

- Khẳng định lại ý nghĩa/ tác dụng của đoạn trích: Dù kể bằng hình thức ngụ ngôn hiện đại, đoạn trích vẫn để lại ấn tượng sâu sắc về bài học nhân sinh: sống hòa hợp với cộng đồng để mỗi cá nhân trở nên có ý nghĩa.

- Mở rộng: Câu chuyện về chữ A cũng là lời nhắc nhở mỗi chúng ta – “những giọt nước nhỏ” – cùng góp phần làm nên “biển cả” của cuộc đời.

* Đoạn văn mẫu tham khảo 1: PHÂN TÍCH NỘI DUNG, CHỦ ĐỀ (HƯỚNG TƯ TƯỞNG, THÔNG ĐIỆP)

Đoạn trích Cuộc phiêu lưu của những con chữ của Trần Hoài Dương gửi gắm một bài học giản dị mà sâu sắc về giá trị của mỗi cá nhân trong cộng đồng. Nhân vật “tôi” – chữ A – ban đầu mang tâm lí tự cao, luôn cho rằng mình quan trọng nhất và không ai có thể thay thế. A muốn tách khỏi các con chữ khác để được tự do, khẳng định vị trí riêng. Nhưng khi ước mơ ấy thành hiện thực, chữ A lại rơi vào cô đơn và trống rỗng. Giữa trang giấy trắng lạnh lẽo, A mới nhận ra: sống một mình, dù ở vị trí nào, cũng trở nên vô nghĩa. Chỉ khi hòa nhập với tập thể, gắn bó cùng những chữ khác để tạo thành từ, câu, ý nghĩa mới thực sự hình thành. Câu chuyện nhỏ của chữ A là lời nhắn nhủ lớn lao với con người hôm nay: ai cũng là một phần của thế giới, chỉ khi biết sống chan hòa, biết cùng đóng góp và sẻ chia, ta mới tìm thấy hạnh phúc và giá trị thật của bản thân.

* Đoạn văn mẫu tham khảo 2: PHÂN TÍCH NGHỆ THUẬT (HƯỚNG HÌNH THỨC THỂ HIỆN)