Soạn văn 11 Kết nối tri thức Viết văn bản thuyết minh về một tác phẩm văn học có đáp án

Truyện Kiều – kiệt tác của đại thi hào dân tộc Nguyễn Du

1. Giới thiệu chung về tác phẩm.

Truyện Kiều là kiệt tác của đại thi hào Nguyễn Du và của nền văn học Việt Nam. Tác phẩm có vị trí đặc biệt trong đời sống tinh thần của người Việt.

2. Giới thiệu khái quát về tác giả.

Ông sinh ra trong gia đình quyền quý, có truyền thống văn chương. Sống trong một thời đại đầy biến động dữ dội nên cuộc đời Nguyễn Du nếm trải nhiều thăng trầm. Ông có kiến thức uyên bác, trái tim nhân hậu và tài năng văn học bẩm sinh. Nguyễn Du để lại 250 bài thơ chữ Hán và một số tác phẩm viết bằng chữ Nôm, trong đó nổi bật nhất là Truyện Kiều.

3. Nêu hoàn cảnh sáng tác, đặc điểm thể loại.

- Truyện Kiều được dựa theo tiểu thuyết “Kim Vân Kiểu truyện” của Thanh Tâm Tài Nhân ở Trung Quốc.

- Tác phẩm gồm 3254 câu thơ lực bát, dựa trên cốt truyện cuốn tiểu thuyết chương hồi: Kim Vân Kiều truyện.

4. Tóm tắt nội dung tác phẩm.

- Cốt truyện Truyện Kiều được tổ chức theo mô hình cơ bản của truyện thơ Nôm với ba phần: Gặp gỡ, đính ước - Tai biến, chia li - Đoàn tụ.

- Nội dung cốt truyện: kể về cuôc đời 15 năm lưu lạc của Vương Thúy Kiều, người con gái tài sắc, đức hạnh, vẹn toàn.

5. Chú ý sự kết hợp của các yếu tố tự sự, miêu tả.

Sự kết hợp các yếu tố tự sự, miêu tả giúp bài thuyết minh hấp dẫn, dễ hiểu hơn, thu hút người đọc.

6. Làm rõ giá trị tư tưởng của tác phẩm.

- Ca ngợi, trân trọng giá trị con người, người phụ nữ.

- Niềm cảm thương, đau đớn trước số phận.

- Tiếng nói khát vọng sống, khát vọng tự do.

7. Nêu giá trị nghệ thuật của tác phẩm.

Kết tinh nhiều thành tựu văn học dân tộc: cốt truyện, ngôn ngữ, xây dựng nhân vật, thủ pháp ước lệ,...

8. Khẳng định vị trí của tác phẩm trong nền văn học dân tộc.

Truyện Kiều là một kiệt tác của nền văn học, đóng góp to lớn đã được ghi nhận và tiếp tục khám phá.

Bài thuyết minh gồm 5 phần chính:

1, Giới thiệu tác phẩm 

2, Giới thiệu khái quát về tác giả 

3, Hoàn cảnh sáng tác, đặc điểm thể loại, tóm tắt tác phẩm  

4, Giá trị nội dung, nghệ thuật của tác phẩm  

5, Vị trí, đóng góp của tác phẩm đối với đời sống văn học 

- Nội dung trọng tâm là phần tóm tắt tác phẩm và nghệ thuật của tác phẩm.

- Tự sự: Tác giả kể khái quát về cuộc đời Nguyễn Du và tóm tắt ngắn gọn Truyện Kiều.

- Miêu tả: Miêu tả cảnh sắc, con người trong phần tóm tắt Truyện Kiều.

- Biểu cảm: Đưa ra nhận xét, cảm nhận về Truyện Kiều.

- Nghị luận: Chỉ ra và phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật của Truyện Kiều.

1. Chuẩn bị viết

- Cần ưu tiên những tác phẩm có giá trị.

2. Tìm ý, lập dàn ý

a) Tìm ý

Để tìm ý, có thể dựa vào một số câu hỏi gợi ý sau:

- Vì sao chọn thuyết minh về tác phẩm này?

- Tác giả và tác phẩm được chọn có vị trí như thế nào?

- Tác phẩm được sáng tác trong hoàn cảnh nào, bằng thể loại gì?

- Nội dung cơ bản và đặc sắc nghệ thuật của tác phẩm là gì?

- Tác phẩm đã được đánh giá như thế nào trên các phương diện giá trị tư tưởng và giá trị nghệ thuật.

- Tác phẩm có đóng góp gì cho đời sống văn học.

b) Lập dàn ý

Mở bài: Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm.

Thân bài:

- Giới thiệu ngắn gọn về quê quán, con người và sự nghiệp văn chương của tác giả.

- Giới thiệu hoàn cảnh sáng tác và thể loại của tác phẩm.

- Trình bày giá trị tư tưởng và nghệ thuật của tác phẩm.

Kết bài: Khẳng định đóng góp của tác phẩm cho nền văn học hoặc đời sống văn hóa của đất nước và thế giới.

1, Mở bài: Giới thiệu tác phẩm “Phú Sông Bạch Đằng” và tác giả Trương Hán Siêu

2, Thân bài:

a. Khái quát về tác phẩm:

– Hoàn cảnh sáng tác: Vương triều nhà Trần đang có biểu hiện suy thoái, có nguy cơ sụp đổ. Tác giả là một trọng thần, tình cờ dạo chơi đến sông Bạch Đằng và nhớ lại lịch sử hào hùng của dân tộc

– Cảm hứng bao trùm: Phú Sông Bạch Đằng vừa mang cảm hứng lịch sử, vừa mang cảm hứng thời thế, vừa có những triết lý được đúc rút thành bài học.

– Bố cục: 3 phần

+ Phần mở đầu (từ đầu cho đến … dấu vết luống còn lưu), giới thiệu nhân vật và lý do sáng tác.

+ Phần thứ hai (từ Bên sông các bô lão… cho đến Nhớ người xưa chừ lệ chan) là nội dung đối đáp của nhân vật “khách” và các bô lão hai bên bờ sông.

+ Phần kết thúc còn lại là lời ngợi ca của của nhân vật “khách”.

– Nhân vật “Khách” xuất hiện trong tác phẩm có thể là tác giả, cũng có thể là một nhân vật trữ tình vô danh không rõ ràng.

b. Thuyết minh nội dung tác phẩm

– Phần mở đầu, tác giả tái hiện cảnh dạo thuyền chơi sông của nhân vật “khách”

+ Khách là người yêu du ngoạn, mạnh mẽ, phóng khoáng. Ông đang mải mê ngược dòng thời gian để tìm về lịch sử hào hùng của dân tộc Đại Việt.

+ Tâm trạng của “khách” chứa chất nhiều nỗi suy tư

+ “Khách” phải chăng chính là “cái tôi” của tác giả, nhạy cảm, nặng lòng ưu ái với đất nước và lịch sử dân tộc.

– Cuộc gặp gỡ và đối đáp của “khách” với bô lão

+ “Bô lão” là chứng nhân của lịch sử, xuất hiện tạo ra không khí đối đáp tự nhiên, giúp “khách” sống lại với những trận thuỷ chiến lẫy lừng từng diễn ra ở nơi đây.

+ Những kỳ tích oai phong được gợi lên chân thực qua những hình ảnh liệt kê trùng trùng điệp điệp

+ Chiến thắng trên sông Bạch Đằng được tái hiện dưới hình thức bài thơ tự sự đậm chất anh hùng ca.

+ Chiến thắng hiển hách của dân tộc không chỉ nhờ vào địa thế hiểm trở mà còn nhờ vào nhân tài đất nước.

– Lời ca ngợi

+ Khẳng định sự tồn tại vĩnh hằng của dòng sông lịch sử và những chiến công hiển hách nơi đây.

+ Đồng thời cũng khẳng định sự tồn tại vĩnh hằng của chân lý: bất nghĩa tất yếu sẽ tiêu vong, chỉ có anh hùng là lưu danh thiên cổ.

+ “Khách” ca ngợi 2 vị vua anh minh, tài đức, thể hiện quan niệm vững chắc vào vai trò của con người trong việc “giữ cuộc điện an” – một quan niệm tiến bộ và hết sức nhân văn.

c. Thuyết minh nghệ thuật của tác phẩm

– “Phú Sông Bạch Đằng” được đánh giá là tác phẩm đỉnh cao nghệ thuật của thể phú trong văn học trung đại Việt Nam.

– Cấu tứ đơn giản mà hấp dẫn, bố cục chặt chẽ, những chi tiết chọn lọc đích đáng, súc tích, liền mạch cuồn cuộn cảm hứng.

– Sự xuất hiện của nhiều điển tích, điển cố chọn lọc

– Bên cạnh đó, tác giả còn sử dụng thành công những câu văn ngắn dài, đan xen thêm câu thơ tạo nên âm điệu hào hùng cho tác phẩm.

3, Kết bài:

- Khẳng định lại giá trị của tác phẩm.