Mỗi quả cầu chịu tác dụng của 3 lực: trọng lực $\overrightarrow{P}$ ; lực điện ${\overrightarrow{F}}_{\text{đ}}$  và lực căng $\overrightarrow{F}$ .

Muốn quả cầu cân bằng phải có: $\overrightarrow{P}+{\overrightarrow{F}}_{đ}+\overrightarrow{T}=\overrightarrow{0}$  hoặc $\overrightarrow{P}+{\overrightarrow{F}}_{\text{đ}}=-\overrightarrow{T}$  , nghĩa là hợp lực của  $\overrightarrow{P}$và $\overrightarrow{F_D}$   phải trực đối với $\overrightarrow{T}$ .

Từ hình vẽ ta có:  $\text{tan}\alpha =\frac{F_{\text{d }}}{P}=\frac{F_{\text{đ }}}{mg}=\frac{{9.10}^9\frac{{\left(2,{4.10}^{-7}\right)}^2}{a^2}}{0,09.10}$(1)

Vì góc  nhỏ nên ta có:  $\text{tan}\alpha =\text{sin}\alpha =\frac{\text{a}}{2\mathcal{l}}=\frac{a}{2.1,5}$(2)

Từ (1) và (2) suy ra: $a=0,12\text{ m}$ .

Thử xét trạng thái cân bằng của điện tích dương q đặt tại một trong ba đỉnh của tam giác đều ABC (cạnh a, đỉnh C chẳng hạn). Lực đẩy của các điện tích q đặt tại hai đỉnh còn lại của tam giác lên điện tích đặt tại C có độ lớn là: $F=\frac{q^2}{4\pi {\epsilon }_0{a}^2}$

Hợp lực  của hai lực này có phương nằm trên đường phân giác của góc C, chiều hướng ra ngoài tam giác, độ lớn: $F_d=F\sqrt{3}=\frac{q^2}{4\pi {\epsilon }_0{a}^2}\sqrt{3}$ (1)

Muốn điện tích đặt tại C nằm cân bằng thì phải có một lực hút cân bằng với lực đẩy . Điện tích Q do đó phải trái dấu với các điện tích q (Q phải mang điện tích âm) và phải nằm trên đường phân giác của góc C. Tương tự, muốn cho các điện tích q đặt tại các đỉnh A và B nằm cân bằng thì điện tích Q phải nằm trên các đường phân giác của góc A và B. Nghĩa là Q phải nằm tại trọng tâm của tam giác đều ABC và khoảng cách r từ Q đến C sẽ là: $r=\frac{2}{3}a\cdot \frac{\sqrt{3}}{2}$

Độ lớn của lực  do Q tác dụng lên các điện tích q là:$F_h=\frac{\left|qQ\right|}{4\pi {\epsilon }_0{r}^2}$ (2)

Vì $F_h=F_d$  nên từ (1) và (2), dễ dàng tính được độ lớn của Q theo q: $Q=-\frac{q}{\sqrt{3}}\text{. }$

a) Do $q_1{q}_2>0$ , nên để q₃ cân bằng thì q₃ phải nằm trong đoạn AB.

Ta có: ${\overrightarrow{F}}_3={\overrightarrow{F}}_{13}+{\overrightarrow{F}}_{23}=\overrightarrow{0}$ .

$\Rightarrow F_{13}=F_{23}\iff k\frac{\left|q_1{q}_3\right|}{\epsilon A{C}^2}=k\frac{\left|q_2{q}_3\right|}{\epsilon B{C}^2}\iff \frac{6}{A{C}^2}=\frac{54}{B{C}^2}\iff 3AC-BC=0.$

Mà $AC+BC=AB=6\text{ cm}\Rightarrow AC=1,5\text{ cm}$  và $BC=4,5\text{ cm}$  .

Vậy điểm C cách điểm A và B lần lượt là 1,5 cm và 4,5 cm.

Vì q₁ và q₂ cùng hút hoặc cùng đẩy q₀ và lực của q₂ mạnh hơn nên muốn q₀ nằm cân bằng thì hệ phải bố trí như hình vẽ. Về độ lớn lực tác dụng lên q₀ thì phải bằng nhau: $k\frac{\left|q_1{q}_0\right|}{r_{10}^2}=k\frac{\left|q_2.q_0\right|}{r_{20}^2}\Rightarrow r_{20}=2r_{10}\stackrel{r_{20}+r_{10}=r}{\to }\left\{\begin{array}{l}{r}_{10}=\frac{r}{3}\\ r_{20}=\frac{2r}{3}\end{array}\right.$

a) Khi hai điện tích q₁ = q và q₂ = 4q được giữ cố định, q₀ đặt ở vị trí nói trên với dấu và độ lớn tùy ý thì hệ luôn cân bằng.

b) Khi hai điện tích q₁ = q và q₂ = 4q để tự do, q₀ đặt ở vị trí nói trên muốn hệ luôn cân bằng thì q₀ phải trái dấu với hai điện tích nói trên và các lực tác dụng lên q₂ có độ lớn bằng nhau: $k\frac{\left|q_1{q}_0\right|}{r_{12}^2}=k\frac{\left|q_2.q_0\right|}{r_{02}^2}\Rightarrow q_0=-\frac{4}{9}q$

Đáp án đúng là D

Để hệ nằm cân bằng thì ba ion nằm trên đường thẳng, ion dương cách đều hai ion âm như hình vẽ  và lực tác dụng lên mỗi ion âm phải cân bằng nhau.

$k\frac{\left|q_1{q}_2\right|}{a^2}=k\frac{\left|q_0{q}_2\right|}{{\left(0,5a\right)}^2}\Rightarrow \left|q_1\right|=4\left|q_0\right|\Rightarrow q_1=q_2=-4e$